"Öğrenme güçlükleri, dinleme edinimi ve kullanımı, konuşma, okuma, yazma, muhakeme veya matematiksel becerilerde kayda değer zorlukların oluştuğu heterojen rahatsızlıklar grubuna işaret eden genel bir terimdir." (Yıldırım Doğru,2020).
Özel gereksinimli bireyler; dinleme, okuduğunu anlama, konuşma, anlama, okuduğunu anlamlandırabilme, hesaplama, problem çözme gibi becerilerin kullanımında zorluklar yaşarlar. Bunların yanında maalesef öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler sosyal ilişkilerde de zorluk yaşarlar.
Öğrenme Bozukluğunun Nedenler Nelerdir?
Sıklıkla öğrenme güçlükleri için belirgin bir sebep bulunamamaktadır. Ancak temel bazı nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
Kalıtsal olması
Yakın akraba evlilikleri
Hamilelik veya doğum sırasında hastalık veya travmalar
Hamilelik sırasında ilaç ve alkol kötüye kullanımı
Kan uyuşmazlığı
Zamanından önce veya erken doğum
Oksijen yetmezliÄŸi
Doğum ağırlığının düşük olması
Doğum sonrasında veya erken çocukluk dönemlerindeki kafa travmaları, besin yetersizliği, zehirli maddelerdir.
Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Çocukların Gelişim Özellikleri
Öğrenme güçlükleri yaşayan çocukların her biri kendilerine özgü güçlükler yaşarlar. Bu nedenle yaşamış oldukları aksaklıklar birbirlerine benzerdir ancak çoğunlukla farklılık görüldüğü söylenebilir. Genel olarak bakarsak ortak özellikleri şunlardır:
Dikkat dağınıklığı
Normal veya normal üstü zekâ düzeyi
Huzursuzluk ve hareketli olmaları nedeniyle gruba dâhil edilmeme
Konsantrasyon güçlükleri
Koordinasyon güçlükleri
Dürtüsellik (her şeye dokunma isteği)
Akademik becerilerde yetersizlik (yazım hatası, okumada gecikme gibi...)
Konuşma bozuklukları
Bütün duyularında duyuşsal farklılık görülebilir. (Yıldırım Doğru,2020)
Burada duyuşsal farklılıklarda bulunan alanları daha da açmak istiyorum. Duyuşsal alanda farklılıklarda nöral işlevlerde yetersizlik/sapmalar gözlenir. Bu yetersizlikler; görsel, işitsel, dokunsal, kinestetik, mekânsal algı alanlarıdır.
Öğrenme güçlükleri yaşayan çocuklarda fark edilmesi gereken özellikler başlıca şu şekildedir:
Yazı yazmada aksaklıklar yaşanabilir.
Harfleri ve sayıları yazmada güçlükler ve ters yazma görülebilir.
Sınıf içerisinde anlatılan konuya yoğunlaşamama görülebilir.
Kısa öyküleri mekan ve zaman kavramlarını bütünleştirerek anlamada güçlükler yaşayabilirler.
Sosyal algılamada ve etkileşimde sorunlar yaşayabilirler.
Zamanı anlatmada, yer ve yönü bulmada zorlanma görülebilir.
Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrenciler
Öğrenme güçlüğü olan öğrenciler akıcı okumada (disleksi) problem yaşayabilirler. (Allinder ve diğerleri,2002). En belirgin özelliği harfler ve kelimelerin karıştırılması ve tersten algılanmasıdır. Sözcükleri tanıyabilmelerine rağmen sesleri birleştirmekte güçlük yaşarlar. Okuma ve konuşmada zorluk yaşarlar. Okumada yaşıtlarına göre daha geriden takip ettiklerinden dolayı ilkokula başladıktan sonra fark edilirler. Bu öğrencilerin okuma hızını arttırmak için metin içeriklerinin düzeltilmesi gerekir.
Öğrenciler yazmada güçlük (disgrafi) çekebilirler. Sınıftaki yaşıtlarına göre yazması yavaştır. Harf, hece, noktalama, gramer yanlışları yapar. Yazı yazarken boşluk bırakmaz veya bir kelimeyi birkaç parçaya bölerek yazar. Anlaşılacağı üzere yazma süreci öğrenci için güçlüklerle doludur ve öğrencilerin güçlüklerini giderme sorumluluğu çoğunlukla öğretmenlere düşmektedir. Bu nedenle, öğretmenler öğrencilerin yazma becerilerini desteklemek ve geliştirmek için öğrencinin özelliklerine göre bir yazma becerisi geliştirmeli veya gerekli müdahale de bulunmalıdır. (İlker ve Melekoğlu,2017)
Öğrenciler aritmetiksel (matematik) güçlük (diskalkuli) yaşayabilirler. Bu öğrenciler, dört işlemi yapmakta zorlanır, problemin çözümüne gitmekte sıkıntı çekerler. Yavaştırlar, parmakla sayarlar. Aritmetikte kullanılan bazı sembol, işaret, terimleri anlamakta güçlük çeker veya karıştırırlar. Bunların yanında çarpım tablosunu ezberlemekte de zorluk çekerler. (MEB,2014)
Öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler bütün bunların yanında; ev ödevi yapma alışkanlığı, yön kavramları, zaman ilişkin kavramlar, sıraya dizme, sözel ifade, motor beceril
erde de (kalem tutma..) yaşıtlarına göre geride kalmaktadırlar.
Öğretmen her türlü sınıf koşulunda özellikle özel gereksinimli olan öğrencilerin normal gelişim gösteren çocukların bulunduğu sınıfa kaynaştırılmasında hem sınıfın sosyal iklimi hem de davranışlar açısından güçlü bir arabulucudur. Sınıftaki çocukların gereksinimlerinin sağlanması, sınıfta sağlıklı etkileşimlerin kurulması ve sürdürülmesi, özel gereksinimi olan çocukların sınıfa, hatta topluma sosyal kabulü büyük ölçüde öğretmene bağlıdır. (Koç, Korkmaz,2012)
UNUTMAYALIM!
Öğrenme güçlüğünü zihinsel yetersizlikle karıştırmamalıyız. Öğrenme güçlüğünde sorun zihinsel kapasite değil onu kullanabilme becerisindedir.
KAYNAKÇA
Özmen, R.G. (2005). Öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuma hızlarının metinlerde karşılaştırılması. Eğitim ve Bilim, 30(136).
İlker, Ö., &Melekoğlu, M.A. (2017). İlköğretim döneminde özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin yazma becerilerine ilişkin çalışmaların incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(03), 443-469.
Koç, B., & Korkmaz, İ. (2012). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarındaki öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerine yönelik özel uygulamalarının incelenmesi (Master's thesis, Necmettin Erbakan Üniversitesi).
MEB, (2014). Öğrenme Güçlüğü. Ankara
Yıldırım Doğru, S. (Eds). (2020). Öğrenme Güçlükleri. Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık (4)